Over het onderhoud van een Dutch Oven is er nogal wat onduidelijkheid. Dit komt voornamelijk door advies uit antieke boeken dat al tientallen jaren herhaald wordt op het internet.
Aan de ene kant wordt er verteld dat je heel voorzichtig met de pannen moet omgaan en dat afwasmiddel ten allen tijde vermeden moet worden. Alleen al om het hygiënische aspect moet je gewoon afwasmiddel gebruiken maar het kan ook zeker geen kwaad.
Aan de andere kant lees je vaak dat je de pan na gebruik enkel moet ontdoen van aangekoekte etensresten en de rest moet laten zitten. Dat zou zelfs de smaak ten goede komen. Lees deze 2 zinnen nog eens opnieuw en je begrijpt waarschijnlijk wel hoe smerig dit is.
Het onderhoud van een Dutch Oven wordt door de een vaak spannender gemaakt dan het is terwijl de ander weer heel onhygiënisch bezig is. Er is in de tussentijd veel verandert en is er meer bekend over de scheikunde die er achter het seasonen of coaten van een Dutch Oven schuilt. Wat ons betreft werd het hoog tijd om eens opnieuw te beginnen.
Schoonmaken van Dutch Oven na aanschaf
Stap 1 – Je hebt een Dutch Oven aangeschaft
Heb je een Dutch oven nieuw gekocht dan krijg je hem al mooi zwart en glimmend. Het zou kunnen dat ze de pan al hebben gecoat. Mocht dit zo zijn dan melden ze dat expliciet. Maar over het algemeen is de glimmende laag paraffine of was die puur dient ter bescherming tegen het roesten. Deze laag moet eerst verwijdert worden.
Verwijder de waslaag met heet water, afwasmiddel en borstel rondom schoon. Spoel alles goed af en droog hem af met een theedoek. De pan is ogenschijnlijk droog maar we raden aan om de pan een paar minuten op het gasfornuis te zetten om ook de laatste restjes vocht uit de pan te krijgen. Doe dit met het deksel schuin op de pan. En natuurlijk het gasfornuis aan.
Na het schoonmaken en drogen is de pan dof en grijs en moet het gietijzer meteen voorzien worden van een coating om roest tegen te gaan.
Seasonen of coaten van een Dutch Oven
Een Dutch oven is van gietijzer en gietijzer is erg gevoelig voor roest. Er kan zich al roest vormen op gietijzer als het een uurtje onbeschermd in de wind staat. Maar hier is een oplossing voor. Gietijzer moet voorzien worden van een coating om het roesten tegen te gaan. Deze coating kan je zelf aanbrengen.
Gietijzer is van zichzelf ook poreus en in principe niet geschikt als kookoppervlak omdat alles blijft plakken. Dezelfde coating tegen het roesten sluit ook de gaatjes af. Zo creëer je een keiharde antiaanbaklaag.
Wat gebeurt er bij het coaten van een Dutch Oven
Een plantaardige olie verbindt zich na verhitting met poreuze metalen in een proces dat polymerisatie heet. Het vet van de olie wordt dan een harde laag dat het gietijzer beschermt. Omdat tegelijkertijd alle gaatjes dichtgemaakt worden is deze laag gelijk ook een antiaanbaklaag. Meerdere dunne lagen kan je achter elkaar aanbrengen zodat er een sterke coating ontstaat.
De coating maken we bij voorkeur met plantaardige olie zoals Zonnebloem- of Arachide- of olijfolie. Al raden wij olijfolie af omdat dat simpelweg te duur is. Vaak wordt het gebruik van vetten aangeraden die vast zijn op kamertemperatuur zoals Crisco. Aangezien de coating na het seasonen nog harder moet zijn om functioneel te zijn bij het koken is daar geen noodzaak voor. Het kan natuurlijk ook geen kwaad.
Stap 1 – Aanbrengen van eerste laag olie
Nu de pan goed schoon en droog is zorg je voor een eerste laag olie in de pan. Giet een klein beetje in de pan en wrijf dit met een zachte doek of keukenpapier uit over de hele pan. Binnen- en buitenkant. En vergeet ook het deksel niet.
Wrijf alles nu nog eens na zodat de pan niet meer vet voelt en maar bijna droog oogt. Probeer niet om dikkere lagen olie aan te brengen. De coating zal niet overal even dik worden en je hebt de kans dat het de coating op de dikkere plekken zacht zal blijven.
Stap 2 – Polymerisatie
Zet de Dutch Oven op zijn kop in een voorverwarmde oven op 250°C. De deksel ernaast. Je kan het verhitten ook doen op het gasfornuis, of op de barbecue, maar een oven zorgt voor een gelijkmatige verwarming. Zo krijg je over de hele pan een egale coating.
Laat hem een half uur staan. De reden dat de pan op zijn kop staat is om plasvorming tegen te gaan. Al heb je nog zo goed het teveel aan olie weg gewreven, de kans zit er altijd in dat het nog niet genoeg is geweest. Zet bij het verhitten de afzuiging aan en zet een deur open. Het kan een beetje gaan roken.
Stap 3 – Herhalen
Wacht even totdat de pan veilig aangepakt kan worden en haal hem dan uit de oven. Hij hoeft niet koud te zijn. Breng nu het tweede laagje olie aan op dezelfde manier als de eerste laag. Zet nu de pan weer een half uur in de hete oven. Dit herhaal je 3 tot 4 keer. Daarna ben je klaar om de pan te gebruiken.
Onderhoud van een Dutch Oven
Bij goed gebruik en onderhoud van de Dutch Oven hoef je bovenstaande stappen maar 1 keer te doen. Door het koken in de Dutch Oven, met welk vet dan ook, zal de coating alleen maar dikker worden.
Wat je moet onthouden is dat vette gerechten de coating sterker maken en zure gerechten zoals sausen en chili of gerechten met ingrediënten als azijn of wijn de coating aantasten.
Dus als de coating dik genoeg is, je gaat redelijk voorzichtig met de pan om en je bereid meer vette gerechten dan zure gerechten, dan hoef je nooit meer je pan opnieuw van begin af aan te coaten.
Schoonmaken van een Dutch Oven
Zoals elke pan moet ook een Dutch Oven schoongemaakt worden. Dat doe je gewoon met warm water en afwasmiddel. Nu zal je vaak lezen dat je een Dutch Oven nooit, maar dan ook nooit, met afwasmiddel in aanraking moet laten komen. Afwasmiddel zou het vet waaruit de coating bestaat oplossen. Ook zou het afwasmiddel in de poriën trekken en een zeepsmaak afgeven aan het gerecht.
Dit advies komt nog uit de tijd dat afwasmiddel erg agressief was. Moderne afwasmiddelen zijn veel zachter dan bijvoorbeeld afwasmiddel uit de jaren 30. Toen maakten ze nog gebruik van groene zeep in combinatie met zout, soda of bleekmiddel.
En het vet is allang geen vet meer maar een harde coating door polymerisatie. Deze coating kan best een stootje hebben en is zeker bestand tegen moderne zachte afwasmiddelen. Het advies van geen afwasmiddel wordt echter alleen maar herhaald van generatie op generatie.
Mocht het gebeuren dat je een zeepsmaak in het eten proeft dan heb je de pan niet goed afgespoeld of is de coating niet goed meer. Maar dat komt niet door het afwasmiddel natuurlijk. Op zo’n moment moet je de pan weer vanaf stap 1 voorzien van een coating.
De enige manier waarop de coating uit een Dutch Oven gehaald kan worden is door stoten of schoonmaken met iets hards als staalwol of een soort zuur. Dus wees maar niet bang dat een beetje afwasmiddel de coating in jouw pan aantast.
Denk nu niet meteen dat bovenstaand een vrijbrief is om de hele pan in de vaatwasser te zetten. Een vaatwasser gaat agressiever en heter tekeer dan jij met je afwasborstel. Het grootste probleem is echter de periode na het afwasprogramma.
De pan staat dan vaak nog uren in de vaatwasser te wachten tot jij hem er uit haalt. De vaatwasser is op dat moment de meest vochtige plek die je kunt verzinnen. Een geweldige broedplaats voor roest.
Wat je ook niet moet doen is jouw kostbare Dutch oven laten weken in water. De coating kan op bepaalde plekken door wat dan ook toch iets aangetast zijn en gaan roesten. Heb je even geen tijd dan kan je beter de vette pan met de etensresten laten staan totdat je tijd hebt om hem schoon te maken. Maar maak hem wel dezelfde dag nog schoon.
Dus afwasmiddel geen probleem.
Laten weken of vaatwasser, niet doen.
Volgorde van schoonmaken Dutch Oven
Stap 1 – Etensresten verwijderen
Als je klaar bent met koken dan kan je hem schoonmaken met warm water, afwasmiddel en een afwasborstel. Hardnekkige stukjes kan je verwijderen met de ruwe achterkant van een keukensponsje.
Zitten er dan nog steeds aangekoekte etensresten in de pan dan strooi je een laagje zout in de pan en maak je de pan nog even heet op het gasfornuis. Over het algemeen is het vuil nu zo zacht geworden dat je het makkelijk kan verwijderen met een afwasborstel. Nu kan je weer verder met warm water en afwasmiddel.
Stap 2 – Dutch Oven laten drogen
De Dutch Oven moet goed droog opgeborgen worden. Beter tegen roestvorming en simpelweg hygiënisch. Om er zeker van te zijn dat de pan droog is zet je deze even op het gasfornuis met het deksel schuin op de pan. Elk restje water wat er nog in of op de pan zou zitten zal verdampen.
Stap 3 – Nieuw laagje coating aanbrengen
Deze stap is niet noodzakelijk maar wel handig om er een routine van te maken zodat de pan altijd optimaal gecoat is.
Wrijf de pan in met olie of crisco. Wrijf hem goed na zodat een teveel aan olie verwijdert is en zet hem nog even terug op het vuur of op een nagloeiende barbecue. Elk laagje coating dat per ongeluk tijdens het gebruik of schoonmaken is verwijdert zal je nu weer opnieuw aanbrengen.
Stap 4 – Dutch Oven droog opbergen
Berg de pan op een droge plaats op. Het liefst binnen. Is dit niet mogelijk en is de schuur de enige optie dan prop je een paar kranten in de pan. De kranten zullen het meeste vocht opnemen.
Je leest nog wel eens dat je de Dutch Oven in moet smeren met olie en dan vet opbergen. Dat houd inderdaad de roest tegen maar echt fris is het niet. Dat vet trekt stof en vuil aan en als de pan heel lang niet gebruikt wordt kan je er zeker van zijn dat het ongedierte aantrekt.
Samenvatting
- Bij een nieuwe pan verwijder je de waslaag met heet water en afwasmiddel
- Droog de Dutch Oven goed af en droog na op het gasfornuis
- Breng een meervoudige coating aan zo gauw als de Dutch Oven droog is
- Maak de pan na elk gebruik goed schoon met warm water en afwasmiddel
- Breng een nieuwe laag coating aan na het schoonmaken en drogen
- Zorg dat de pan goed droog wordt opgeborgen
- Gebruik de pan gewoon lekker vaak.
Als je je houdt aan bovenstaande regels heb je nog jarenlang plezier van je Dutch Oven.
